Kolej pasażerska Polski na tle Europy, cz. 1

Na tle Europy Polska plasuje się w grupie państw o niewielkim wykorzystaniu kolei, a województwa z najwyższymi wynikami w tym zakresie tylko zbliżają się do europejskiej czołówki.

Rekordzistą pod względem wykorzystania kolei jest Szwajcaria, wysoko są też Niemcy. Oczywiście należałoby też wziąć pod uwagę gęstość zaludnienia i stopień urbanizacji, a także poziom finansowania transportu publicznego w tych krajach.

Pod tym względem Szwajcaria również jest prymusem – w tym kraju wsparcie transportu publicznego pokrywa około 50% kosztów (w Polsce jest to mniej więcej 40%). Przypuszczalnie jednak fundamentalne znaczenie ma nadzwyczaj regularny rozkład jazdy – cykle godzinne pociągów i autobusów, a na liniach o potokach ponad 5000 pasażerów na dobę cykle półgodzinne – który zapewnia czytelny, łatwy do zapamiętania schemat połączeń. Poza tym brak luk dłuższych niż godzina pozwala pasażerom dostosować podróż do ich godzin pracy, eliminuje bierne oczekiwania przed i po pracy itp. Zmniejsza też komplikacje w razie spóźnień pasażera na pociąg czy też opóźnień pociągu. Jest to niedoceniany czynnik zachęcający do korzystania z kolei i w ogóle transportu publicznego. Na mapie pokazującej wskaźnik wykorzystania kolei w wybranych krajach UE (ryc. 1) widać, że przykład płynie z centrum Europy.

W Polsce generalnie sytuacja ulega poprawie. Na ten stan rzeczy składają się: zmniejszenie drastycznych ograniczeń ruchu związanych z modernizacjami, efekty tych modernizacji i poprawa rozkładów jazdy. Jednak najbardziej widoczne jest ograniczenie podróży w czasie epidemii COVID-19 i wprowadzonych wtedy ograniczeń (ang. lockdown), po których nastąpiła jednak odbudowa liczby podróży i całego trendu.

Trudno jest oczywiście doścignąć gęsto zaludnione kraje o dużym poziomie urbanizacji, jednak nie ma obiektywnego powodu, aby w Polsce sytuacja wyglądała gorzej niż w Hiszpanii czy Szwecji.

Sytuacja w Polsce jest silnie zróżnicowana według województw. Wykres nr 3 pokazuje wskaźnik wykorzystania kolei, czyli średnioroczną liczbę podróży na osobę za rok 2024 według województw.

Przedsiębiorca, minister przemysłu w rządzie Tadeusza Mazowieckiego, minister transportu

i gospodarki morskiej w rządzie Jerzego Buzka, partner w Zespole Doradców Gospodarczych TOR