Transport intermodalny w obliczu zamknięcia części globalnej przestrzeni łańcuchów dostaw, cz. 1
Sytuacja polityczno-gospodarcza, która powstała po wybuchu wojny na Ukrainie, w znacznym stopniu wpłynęła na dużą niestabilność potoków ładunków, a obecne uwarunkowania utrudniają określanie prognoz przewozowych na najbliższe lata. Na całokształt zmian wpływają także nowe kierunki przewozowe z ominięciem rejonu konfliktu oraz krajów objętych embargiem.
Położenie geograficzne Polski pomiędzy Skandynawią a Europą Południową oraz Wschodem i Zachodem jest strategiczne z punktu widzenia transportowanych dóbr. Porty morskie należy postrzegać jako element systemu logistycznego, którego potencjał istotnie zależy od stopnia rozwoju infrastruktury logistycznej i jej jakości – zarówno od strony morza, jak i lądu. Kluczowa dla sprawnej obsługi ładunków jest efektywność operacji logistycznych w porcie, w tym przeładunków kolejowo-morskich. W sytuacji, gdy wielkie kontenerowce zawijają do Gdańska i Gdyni, o atrakcyjności usług frachtu kolejowego decydują możliwości niezawodnego wywiezienia z portu dużej liczby kontenerów w krótkim czasie. Dla rozwoju i poprawy konkurencyjności transportu kolejowego, w tym także intermodalnego, ważna jest drożna i wydajna infrastruktura liniowa i punktowa. Zniweczona w dużej części przez wojnę na Ukrainie idea NJS, w której chodziło o rozbudowę lądowej infrastruktury transportowej pomiędzy Chinami a Europą i modernizację linii kolejowej Chiny – Europa przechodzącej przez Rosję i kraje Azji Środkowej, a kończącej się w Polsce i Niemczech, miała na celu wzmocnienie tych trendów rozwojowych. Warto przy tym podkreślić, że wymaga to ogromnych nakładów finansowych.
Nowe uwarunkowania gospodarcze
Do roku 2020 widoczna była wysoka dynamika wzrostu gospodarczego. Po okresie względnej stabilizacji w gospodarce światowej nastąpiły wydarzenia nieprzewidywalne, a o ogromnej sile oddziaływania: najpierw w roku 2020 rynki sparaliżowała pandemia koronawirusa, następnie wybuchła wojna na Ukrainie w 2022 roku, a obecnie trwa konflikt palestyńsko-izraelski. Wszystkie te okoliczności wpływają na zmianę uwarunkowań geopolitycznych i gospodarczych. Zmieniające się uwarunkowania w istotny sposób przekładają się zarówno na kształtowanie się obecnych łańcuchów dostaw, jak i na powstawanie nowych kierunków. Mając na uwadze szybkość zmian zachodzących w otoczeniu gospodarczym, a zarazem w budowaniu łańcuchów dostaw, konieczne staje się elastyczne odpowiadanie na potrzeby rynku. Zmiany te powodują konieczność dostosowania się uczestników procesów dostaw do nowych technologii i nowych rozwiązań organizacyjnych. Aby sprostać tym wyzwaniom, potrzebne będą coraz bardziej zawansowane technologie, w tym informatyczne. Nowoczesne systemy informatyczne zapewniają właściwy przepływ informacji pomiędzy uczestnikami procesów logistycznych oraz klientami. Staje się to istotnym elementem powodzenia rozwoju firm z sektora TSL (transport, spedycja, logistyka – przyp. red.).
Z powodu niestabilnego otoczenia geopolitycznego zmieniają się wymagania współczesnego rynku transportowo-logistyczno-spedycyjnego względem firm działających w tej branży. Jednym z kierunków zmian są oczekiwania klientów tego rynku w zakresie kompleksowości usług. Dotyczy to również firm transportowych. Często jednak realizacja tych zadań może wybiegać poza podstawową działalność przedsiębiorstwa przewozowego, co przy braku doświadczenia oraz stosunkowo wysokich kosztach realizacji szerokiego wachlarza usług dodatkowych przekłada się na ich stosunkowo niską jakość. W kompleksowej organizacji łańcuchów dostaw specjalizują się firmy logistyczne, a w mniejszym zakresie firmy spedycyjne oraz operatorzy przewozów, w tym przewozów intermodalnych. Korzystanie z usług firm logistycznych lub spedycyjnych przez firmy przewozowe może być bardzo dobrym uzupełnieniem ich oferty. Kierunki zmian w polityce transportowej w końcowych latach ubiegłego i na początku obecnego wieku były niekorzystne dla rozwoju kolei. Jest jednak szansa, aby ta gałąź transportu przeżyła swój renesans. Rosnąca z roku na rok kongestia na drogach oraz świadomość społeczeństwa w sprawie konieczności ochrony środowiska naturalnego powodują, iż ta gałąź transportu ma dobre perspektywy rozwoju. Zastosowanie nowoczesnych technologii w konstrukcji taboru i w infrastrukturze dla przewozów pasażerskich przyczynia się do zwiększenia szybkości, niezawodności i komfortu podróży oraz odzyskiwania klientów. W celu zmniejszenia negatywnego oddziaływania transportu na środowisko niezbędne jest jednak rozwijanie kolejowych przewozów cargo. Zrównoważony system transportowy jest mechanizmem napędzającym gospodarkę, dlatego należy dążyć do równomiernego rozwoju infrastruktury dla wszystkich gałęzi transportu, minimalizując jej negatywny wpływ na środowisko.
Henryk Zielaskiewicz
Ekspert ds. transportu kolejowego w Instytucie Prawa Gospodarczego,
Przewodniczący Krajowej Komisji Przewozów Intermodalnych STIK RP
