Transport intermodalny w obliczu zamknięcia części globalnej przestrzeni łańcuchów dostaw, cz. 2
Przepustowość i jakość linii kolejowych
Przepustowość i jakość linii kolejowych jest szczególnie ważna dla rozwoju transportu intermodalnego w Polsce, ponieważ właśnie te czynniki bardziej niż cena decydują o atrakcyjności ofert na obsługę przewozów w relacjach z krajowymi portami morskimi oraz przewozów tranzytowych na linii Azja – Europa Zachodnia. Wojna na Ukrainie oraz blokada transportu zboża przez Morze Czarne wymusiły konieczność powstania nowych kierunków wywozu przez państwa graniczące z tym krajem. Na Ukrainę organizowane są z kolei transporty z pomocą humanitarną oraz zaopatrzeniem dla wojska. Pomimo tworzenia się nowych kierunków transportu towarów obecna sytuacja ma istoty wpływ na spadkowe tendencje w przewozach intermodalnych w naszym kraju. Przeładunki jednostek intermodalnych w polskich portach morskich w roku 2022 spadły o około 4% w porównaniu z rokiem 2021. Porównując zaś pierwsze półrocze roku 2023 z pierwszym półroczem 2022 roku w kolejowych przewozach intermodalnych, obserwujemy znaczące spadki rzędu kilkunastu procent.
W tabeli nr 1 przedstawione zostały wyniki w przewozach intermodalnych za pierwsze półrocza w latach 2022 i 2023. Zestawiono w niej cztery podstawowe mierniki oceny wielkości przewozów intermodalnych realizowanych za pośrednictwem kolei. Niestety wyniki pierwszego półrocza 2023 roku wyraźnie wskazują na dalszą tendencję spadkową.
W przewozach intermodalnych w Polsce, po okresie istotnych wzrostów w latach 2012–2019, w roku 2022 nastąpiło wyraźne zahamowanie, a nawet odnotowano niewielki spadek (poza miernikiem pracy przewozowej).
Przejścia graniczne z Białorusią
Opisane wyżej tendencje zmian w wolumenie realizowanych przewozów kolejowych (w tym przewozów intermodalnych) najbardziej są widoczne na wschodnich przejściach granicznych. Z Białorusią mamy trzy kolejowe przejścia graniczne, na których prowadzony jest ruch pociągów towarowych, tj. Terespol – Brześć (na którym po polskiej stronie znajduje się rejon przeładunkowy Małaszewicze), Kuźnica – Bruzgi – Grodno oraz Siemianówka – Swisłocz. Na przejściach tych występuje istotny spadek przewozów towarowych. Dla zobrazowania obecnej sytuacji przewozowej i zachodzących zmian w przewozach intermodalnych porównano liczbę pociągów – zarówno przybywających, jak i wyprawianych na stacji Kobylany. Jest to stacja, która przyjmuje i wyprawia pociągi o rozstawach 1520 mm i 1435 mm z przejścia granicznego Terespol – Brześć, które są obsługiwane przez cztery terminale intermodalne działające w rejonie przeładunkowym Małaszewicz. Obsługuje ona zasadniczo terminale przeładunkowe – zarówno konwencjonalne, jak i intermodalne – w zakresie podstawiania i zabierania taboru o prześwicie 1520 mm. Na wykresach nr 1 i 2 przedstawione zostały liczby pokazujące uruchamiane i przybyłe pociągi do przewozów intermodalnych na stacji Kobylany.
W zakresie przewozów intermodalnych widoczne są znaczące spadki przewozowe, sięgające nawet 40%. Podobnie wygląda sytuacja w innych segmentach ładunków.
Henryk Zielaskiewicz
Ekspert ds. transportu kolejowego w Instytucie Prawa Gospodarczego,
Przewodniczący Krajowej Komisji Przewozów Intermodalnych STIK RP
